Poradnia

Pytania i odpowiedzi

kategoria: Nazwy własne

02.12.2020

Imię Anja

Szanowni Państwo,
Chciałabym dowiedzieć się, czy aktualnie można nadać lub przyjąć imię Anja? Widziałam opinię Rady Języka Polskiego z 2011 r., że takie imię w języku polskim nie istnieje, jednak w moim otoczeniu pojawia się coraz więcej osób narodowości polskiej o takich imionach. Zastanawiam się, czy czas zmienił podejście do tej kwestii?
Będę wdzięczna za odpowiedź.
Pozdrawiam

Zasady nadawania imion zostały zmienione przez Ustawę z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego, która weszła w życie 1 marca 2015 r. Opinia Rady Języka Polskiego z 2011 r. jest już nieaktualna, ale można ją traktować jako swego rodzaju zalecenie.
W artykule 59. wspomnianej ustawy czytamy, że wybrane imię lub imiona nie mogą mieć formy zdrobniałej oraz nie mogą mieć charakteru ośmieszającego lub nieprzyzwoitego, ale mogą być imionami obcymi. Można również wybrać imię, które nie wskazuje na płeć dziecka, ale w powszechnym znaczeniu jest przypisane do danej płci.
W świetle obowiązującego prawa dziecku można nadać imię Anja.

Poradnia

26.11.2020

Jak zapisać nazwy czeskie w polszczyźnie?

Dzień dobry
zajmuję się tłumaczeniami z języka czeskiego na polski. Chciałbym prosić o pomoc przy poprawnym zapisie końcówek wyrazów nieprzetłumaczalnych.
Przykłady:
1. Udajemy się do do Browaru na Rychtě (cz. Pivovar na Rychtě)
"Na Rychtě" jest tutaj nieprzetłumaczalne. Samogłoskę ě można wymówić jako "je". Czy w tym przypadku poprawnym jest zapis
"Browar na Rychtje", czy też należy zostawić czeskie znaki "Browar na Rychtě". A może spolszczyć "Browar na Rychcie"?
2. "Jiřina Šustrová w Bechlíně". Bechlín to mała miejscowość. Przypadek podobny do tego powyżej. Jeśli zdecydujemy się spolszczyć
końcówkę (w Bechlínie), czy znaki specjalne wewnątrz wyrazu, w temacie, pozostają niezmienione: Bechlín, czy Bechlin.
3. "Pawilon wybudowany przez praskiego wykonawcę konstrukcji betonowych Karla Skorkovského". Czy tutaj mamy prawo
spolszczyć końcówkę i napisać "Skorkovskiego"?
4. "Browary w Dolním Poohří". W tym przypadku tematem przymiotnika jest "dolní". Czy poprawny jest zatem zapis: "Browary
w Dolním Poohří"?
5. "blisko děčínského zamku". Czy tutaj także powinniśmy jedynie spolszczać końcówkę, a tematu nie zmieniać? "blisko
děčínskiego zamku"?
Dziękuję serdecznie za pomoc

Sposoby zapisywania nazw własnych zawierających znaki, które nie występują w polskim alfabecie, a także dopuszczalną w tym zakresie wariantywność regulują Zasady ortografii i interpunkcji (red. E. Polański). Do podawanych przez Pana przykładów można zastosować zasady, do których podajemy poniżej linki.
Zapis zalecany przez zasady wyglądałby zatem następująco:
1. Browar na Rychtě albo Browar na Rychtie,
2. Bechlín, Bechlínie albo Bechlin, Bechlinie,
3. Skorkovskiego albo Skorkowskiego,
4. w Dolním albo w Dolnim,
5. děčínskiego albo dieczinskiego.
Zasady:
1. zasada 71.1 [266] https://sjp.pwn.pl/zasady/266-71-1-Znaki-diakrytyczne-w-zakonczeniach-nazwisk;629647.html
2. zasada 71.2 [267] https://sjp.pwn.pl/zasady/Pisownia-wariantywna;629648.html
3. zasada 71.6 [271] https://sjp.pwn.pl/zasady/Utrwalone-w-ortografii-cechy-fonetyczne-nazw-wlasnych;629652.html
4. zasada 71.7 [272] https://sjp.pwn.pl/zasady/Spolszczenie;629653.html

Poradnia

25.11.2020

Pisownia skrótów w nazwach ulic

Chciałam zapytać o poprawność pisania nazwy ulicy w pismach urzędowych, wnioskach, na materiałach promocyjnych itp., nazwy następującej ulicy: ulica m/Marsz. J. Piłsudskiego 65. Przy tej ulicy znajduje się urząd i z pism wychodzących widać, że każdy skrót - marszałek - pisze przemiennie małą lub dużą literą.
Jak powinno nazwę tej ulicy pisać się poprawnie?
pozdrawiam

Obowiązuje następująca zasada zapisu: pełne wyrazy wchodzące w skład określenia nazywającego ulicę piszemy wielką literą, jedynie przyimki i spójniki zapisujemy małą. Poprawna wersja pełnej nazwy to ul. Marszałka J. Piłsudskiego. Jeśli chodzi o wersję skróconą określenia marszałek, to zgodnie z ekspertyzą Zespołu Onomastycznego RJP zapis powinien mieć postać: ul. marsz. J. Piłsudskiego. Podajemy przywołaną ekspertyzę Zespołu:
"Skróty używane w takich nazwach, np. św., ks., gen., rtm. mjr. pisze się małą literą, a jeśli są rozwinięte – dużą, czyli: kościół św. Krzyża, ale: kościół Świętego Krzyża; ulica ks. Jerzego Popiełuszki, ale: ulica Księdza Jerzego Popiełuszki, rondo gen. Stanisława Skalskiego, ale: rondo Generała Stanisława Skalskiego, ul. rtm. Witolda Pileckiego, ale: ul. Rotmistrza Witolda Pileckiego.

Poradnia

23.09.2020

O formach nazwisk kobiet

Szanowni Państwo,
chciałabym zapytać czy możliwe jest utworzenie formy odmężowskiej i odojcowskiej od nazwiska zakończonego na -ska, -cka?
Dziękuję za pomoc.

Utworzenie formy odmężowskiej lub odojcowskiej od nazwiska zakończonego na -ska, -cka (Kowalski, Nowacki, Krzycki) jest w języku ogólnym niemożliwe. W języku polskim nie tworzy się tego typu form żeńskich od nazwisk męskich zakończonych w ten sposób. Przyrostki -owa i -ówna, tradycyjnie wyspecjalizowane w tworzeniu nazwisk odmężowskich i odojcowskich, są wykorzystywane w odniesieniu do nazwisk męskich zakończonych na spółgłoskę lub na -o (np. Kowal, Zając, Kraśko). Współcześnie przyrostki te zastąpiły również przyrostki -ina/-yna i -anka tworzące żeńskie formy nazwiskowe od męskich nazwisk zakończonych na -a (Gugała, Skarga). Zdarza się, że formy odmężowskie i odojcowskie od nazwisk na -ska, -cka są tworzone w gwarach ludowych.
Zaznaczyć warto, że we współczesnym języku unika się nazywania kobiet odmęskimi nazwiskami dzierżawczymi, które dodatkowo sygnalizują stan cywilny kobiety.

Poradnia

22.09.2020

Jak akcentować imiona Arystoteles i Pitagoras?

Szanowni Państwo,
jak wymawiamy nazwiska filozofów: Pitagoras, Arystoteles itd.? Na którą sylabę pada akcent?

Imiona filozofów - Pitagoras i Arystoteles - są akcentowane w sposób typowy dla języka polskiego, czyli na przedostatnią sylabę. Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN podaje, że imię Arystoteles można akcentować również na trzecią sylabę od końca. W innych imionach filozofów: Sokrates, Anaksagoras, Anaksymander, Anaksymenes, Empedokles, Heraklit, Demokryt, Epikur akcent wyrazowy pada również na przedostatnią sylabę.

Poradnia

11.09.2020

Major Eustace a miejscownik

Szanowni Państwo,
chciałabym się dowiedzieć, jak powinno odmieniać się imię/nazwisko Eustace. Zetknęłam się z nim w kontekście opowiadania Agaty Christie w zdaniu "chciała zemścić się na majorze Eustace’u". Ta forma mi nie pasuje, ale źle mi wygląda również forma "Eustasie", która brzmi lepiej.
Będę wdzięczna za rozstrzygnięcie.

Major Eustace, bohater opowiadania Agaty Christie, nosi imię bądź nazwisko, które jest w wymowie zakończone na spółgłoskę twardą "s" ([Justes]). Zapisana na końcu nazwiska samogłoska "e" nie jest wymawiana. W takim wypadku w miejscowniku nie stosuje się apostrofu (tak jak np. w dopełniaczu - Eustace'a), ponieważ końcowa spółgłoska tematu, czyli "s" ulega zmiękczeniu. Miejscownik ma zatem postać Eustasie.
Podobnie dzieje się w odmianie nazwisk: Joyce - Joyce'a - Joysie; Racine - Racine'a - Racinie czy Remarque - Remarque'a - Remarkiem. Podajemy tu mianownik, dopełniacz i miejscownik nazwisk.

Poradnia

10.09.2020

Pani Pastuła odmienia swoje nazwisko

Dzień dobry, chciałam zapytać o prawidłowe oznaczenie odmiany nazwiska Pastuła (w przypadku kobiety) przez przypadki.

Nazwisko Pastuła, którego nosicielką jest kobieta, odmienia się według wzoru rzeczowników żeńskich twardotematowych zakończonych w mianowiku lp. na -a, tak jak np. rzeczownik kobieta.
Formy kolejnych przypadków są następujące:
M. Pastuła
D. Pastuły
C. Pastule
B. Pastułę
N. Pastułą
Msc. Pastule
W ten sam sposób odmienia się również nazwisko męskie Pastuła.

Poradnia