Poradnia

Pytania i odpowiedzi

kategoria: etymologia

01.03.2019

Opona - dawne i nowe znaczenie

Witam, chciałam zapytać, jaką etymologię posiada słowo opona? Czy znaczenie to uległo zmianom?

Zaczniemy od odpowiedzi na drugie pytanie. W ciągu wieków znaczenie wyrazu opona uległo zmianie. Słowniki etymologiczne (Andrzeja Bańkowskiego, Wiesława Borysia) podają, że wyraz opona pochodzi od formy prasłowiańskiej *o(b)pona, która oznaczała 'to, co opięte, rozpięte na czymś, co powleka, opina coś, osłona, powłoka'. Wyraz ten pochodził od czasownika *o(b)pęti o znaczeniu 'opiąć coś,opinać, napinać'. Znaczenie wyrazu "opona" zmieniało się z upływem czasu. W języku staropolskim wyraz ten oznaczał 'kobierzec, kilim, dywan', od XVI wieku również 'zasłonę okrywająca, opinająca coś, okrycie, tkaninę ozdobną, pokrycie, pokrowiec, powłokę'.
Współczesne znaczenie wyrazu "opona" ('rodzaj obręczy gumowej nakładanej na koło pojazdu') pojawiło się na początku XX wieku i jest innowacją semantyczną (znaczeniową). Mamy zatem do czynienia z użyciem wyrazu w nowym znaczeniu specjalnym.

Poradnia

27.04.2018

Czy zasieki sieką?

Jaka jest etymologia słowa "zasieki"? Chodzi o te druty kolczaste ustawiane jako zapora drogowa przeciw wojskom piechoty. Czy miałoby polegać to na tym, że drut kolczasty ma ofiarę posiekać?

Na wstępie wyjaśniamy, że nazwa nie ma związku z posiekaniem ofiary. Dawne zasieki były robione ze ściętych drzew, a dopiero od XIX wieku z drutu kolczastego. Etymologię słowa zasieki (lp. zasiek) podajemy za Słownikiem etymologicznym języka polskiego W. Borysia: nazwa oznacza 'zaporę obronną'. Wywodzi się od prasłowiańskiego słowa *zasek lub *zaseka (podajemy zapis przybliżony), które oznaczało 'nacięcie, ścięcie, przegrodę ze ściętych drzew'.

Poradnia