Poradnia

Pytania i odpowiedzi

kategoria: Nazwy własne

27.10.2019

Suska, Suskiej czy Susce? Jak wybrać poprawny wzór odmiany nazwiska?

Dzień dobry! Czy mogłabym uzyskać odpowiedź, w jaki sposób należy odmienić prawidłowo nazwisko Suska (nazwisko męża brzmi Suski). W akcie notarialnym od notariusza nazwisko jest odmienione następująco: Susce, Suskiej, Suski.

Jeśli nazwisko kobiety kończy się w mianowniku na -a (Suska), a to samo nazwisko mężczyzny na -i (Suski), to te formy wskazują na odmianę przymiotnikową. Poprawny jest zatem następujący wzór odmiany nazwiska kobiety: (mianownik) Suska, (dopełniacz) Suskiej, (celownik) Suskiej, (biernik) Suską, (narzędnik) Suską, (miejscownik) Suskiej.
Formy Susce, Suski są typowe dla odmiany rzeczownikowej. O takim typie odmiany nazwiska Suska można byłoby mówić tylko wtedy, gdyby mężczyzna używał tej samej formy nazwiska, a więc np.: Anna Suska, Adam Suska. W takiej sytuacji nazwisko odmieniałoby się analogicznie, jak rzeczownik pospolity (np. deska): (mianownik) Anna, Adam Suska, (dopełniacz) Anny, Adama Suski, (celownik) Annie, Adamowi Susce, (biernik) Annę, Adama Suskę, (narzędnik) Anną, Adamem Suską, (miejscownik) Annie, Adamie Susce.
Powyższe uwagi mogą pomóc w ustaleniu poprawnej odmiany także innych nazwisk kobiet zakończonych na -ska: jeśli to samo nazwisko mężczyzny kończy się na -i, to odmieniamy je przymiotnikowo, jeśli zachowuje tę samą formę dla kobiety i mężczyzny - rzeczownikowo.

Poradnia

19.10.2019

Jak zapisać tytuł "Władca Pierścieni" J.R.R. Tolkiena?

Witam. Spotkałem się z dwoma wersjami zapisu tytułu książki i filmu "Władca pierścieni" i "Władca Pierścieni" (Pierścieni jako nazwa własna według nowego przekładu), która jest poprawna?
Dziękuję za pomoc.

Faktycznie, zapis tytułu książki J.R.R. Tolkiena może sprawiać ortograficzną trudność. Z jednej strony zasady ortografii polskiej zalecają zapisywanie w tytułach książek wielkiej litery tylko na początku (np. "Władca pierścieni"). Z drugiej, mamy do czynienia z szeregiem okoliczności dodatkowych, które wpływają na konwencję zapisu tytułów książek Tolkiena, co sprawę komplikuje.
Najczęściej używaną i zarazem utrwaloną już wersją tytułu książki jest "Władca Pierścieni", podobnie "Drużyna Pierścienia".
Taka postać nawiązuje do konwencji zapisu tytułów w języku angielskim, w którym poszczególne wyrazy (poza przyimkami, przedimkami, spójnikami) zapisuje się wielką literą, np. "The Lord of the Rings". W grę również wchodzi nazwa własna własna Władca Pierścieni, która oznacza Saurona, a także inne nazwy własne: Pierścień Jedyny, Pierścień Władzy, Pierścienie Władzy (Wielkie Pierścienie), które zarówno w wersji oryginalnej, jak i w polskim tłumaczeniu są zapisywane wielkimi literami.

Poradnia

09.10.2019

Przysucha. Jestem z Przysuchy

Witam, nurtuje mnie odmiana nazwy pewnej miejscowości. Przysucha to miasto w województwie mazowieckim, w powiecie przysuskim. Mieszkańcy mówią "jestem z Przysuchy", niektórzy mówią jednak "z Przysuchej". Czy forma "z Przysuchej" jest zatem poprawna?

Poprawna forma dopełniacza nazwy miejscowej Przysucha ma postać "z Przysuchy", a cała konstrukcja - "jestem z Przysuchy". Jak można wywnioskować, mieszkańcy mają rację. Wyrażenie przyimkowe "z Przysuchej" jest niepoprawne.

Poradnia

06.10.2019

Nazwiska w zaproszeniach na ślub

Dzień dobry. Mam problem z odmianą nazwisk na zaproszeniach ślubnych. Ile ludzi tyle opinii.
Proszę o poradę. Oto nazwiska: Martyna, Jarosław Drużba, Monika, Maciej Tabor, Iwona, Mariusz Król, Hanna, Stanisław Cieślik. Chodzi o odmianę do tekstu "mają zaszczyt zaprosić Szanownych Państwa" czy poprawną formą będzie Martynę i Jarosława Drużbów? I analogicznie pozostałe nazwiska tak samo? Proszę o pomoc.

W języku polskim większość nazwisk można odmieniać. Zaproponowana przez Panią odmiana jest jak najbardziej właściwa. W tekście zaproszeń nazwiska powinny mieć postać biernika liczby mnogiej lub pojedynczej, czyli: Martynę i Jarosława Drużbów, Monikę i Macieja Taborów, Iwonę i Mariusza Królów, Hannę i Stanisława Cieślików lub Justynę Nowak, Ireneusza Nowaka.

Poradnia

28.06.2019

Nazwisko Turno również odmieniamy

Szanowni Państwo, chciałbym prosić o utwierdzenie mnie w moim przekonaniu (albo wyprowadzenie z błędu) w związku z odmianą nazwisk. Przygotowując publikację naukową postanowiłem skorzystać z pracy innego autora, który ma na nazwisko "Turno". Aby nie podawać szczegółowych danych, załóżmy, iż nazywa się Jan Turno. W mojej publikacji zawarłem fragment "Zdaniem J. Turny [...]" oraz - oczywiście - opatrzyłem ów fragment przypisem "Zob. J. Turno, ...". Taka odmiana była w moim odczuciu poprawna. Stosując taką odmianę, opierałem się na odmianie podobnych nazwisk (również kończących się na -o), np. M. Zbigniew Ziobro, D. Zbigniewa Ziobry. W recenzji mojej pracy znalazła się uwaga, że nazwiska owego autora nie odmieniamy, powinienem poprawić ten fragment, nie odmieniając nazwiska "Turno". Proszę o wyjaśnienie: rację ma recenzent, czy ja? Z góry dziękuję!

Szanowny Panie,
w języku polskim nazwiska odmieniają się, stosowanie form nieodmiennych jest rażącym błędem. Nie znajdujemy żadnych czynników, które mogłyby ograniczać odmianę nazwy własnej Turno. Nazwisko Turno, podobnie jak Michno, Sidło itp., ma następujący wzorzec odmiany:
Turno (mian.), Turny (dop.), Turnie (cel.), Turnę (biernik), Turną (narz.), o Turnie (msc.).

Poradnia

07.06.2019

Gdańsk-Orunia czy Gdańsk Orunia? Zapis nazw dzielnic miast

Dzień dobry! Mamy wątpliwości co do pisowni nazwy miasta połączonej z nazwą dzielnicy. W jednych źródłach jest napisane z myślnikiem, a w innych bez, np. Gdańsk-Orunia czy Gdańsk Orunia. Prosimy o podanie poprawnej wersji. Pozdrawiamy, uczniowie klasy 8a SP 54

Bardzo się cieszymy, że interesują Was problemy poprawności językowej. Zapis nazw miejscowych, które składają się z dwóch (lub więcej) elementów, rzeczywiście może stanowić problem, bo ustalenia ortograficzne zmieniały się w tym zakresie. Zapewne z tego powodu można spotkać różne zapisy, które utrwaliły się jako pewien zwyczaj językowy.
W roku 2004 Rada Języka Polskiego (RJP) podjęła uchwałę ortograficzną dotyczącą zapisu nazw miejscowości i dzielnic (http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=83:uycie-cznika-w-wieloczonowych-nazwach-miejscowych&catid=43&Itemid=59). Zgodnie z tą uchwałą nazwy złożone z dwóch lub więcej wyrazów, które wspólnie określają miejscowość lub jej część (dzielnicę), piszemy z łącznikiem. Poprawny jest zatem zapis Gdańsk-Orunia, podobnie jak Warszawa-Okęcie, Warszawa-Śródmieście, Bielsko-Biała-Lipnik czy Warszawa-Praga-Północ.
Uchwałę RJP stosują słowniki ortograficzne. Zasada pisowni z łącznikiem po raz pierwszy została podana w drugim wydaniu „Wielkiego słownika ortograficznego PWN” pod red. E. Polańskiego (Warszawa 2006) oraz w następnych wydaniach.
Zasady pisowni są również publikowane na stronach internetowych słownika języka polskiego PWN. O zapisie nazw z łącznikiem przeczytamy pod adresem: https://sjp.pwn.pl/zasady/;629536.

Poradnia

07.06.2019

Urząd Miasta Gdyni czy Urząd Miasta Gdynia?

Dzień dobry! Uprzejmie proszę o wskazanie, która forma jest poprawna: Urząd Miasta Gdyni czy Urząd Miasta Gdynia.
Z wyrazami szacunku

Na Pani pytanie odpowiadała już kilkukrotnie Poradnia Językowa PWN. Wobec tego wklejamy link:
https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Urzad-Miasta-Stolecznego-Warszawy;880.html
Jak wynika z tej informacji, obie formy są używane jako poprawne. Powszechnie stosuje się konstrukcję w rodzaju Urząd Miasta Gdyni.

Poradnia