Poradnia

Pytania i odpowiedzi

kategoria: Składnia

31.12.2021

Potrzebować z dopełniaczem czy biernikiem?

Szanowni Państwo,
mam ogromną prośbę o pomoc. Spać po nocach nie mogę bo nie wiem, w którym przypadku powinnam zastosować rzeczownik oferta w pytaniu: Potrzebujesz oferty/ofertę? Dopełniacz czy biernik?
Z góry dziękuję.

Czasownik potrzebować łączy się z dopełniaczem - potrzebować czego? Poprawną konstrukcję ma więc zdanie: Potrzebujesz ofert?
Warto dodać, że na tego typu pytania można znaleźć odpowiedź w internetowym słowniku języka polskiego: wsjp.pl. Na stronie hasła "potrzebować", w zakładce Składnia, znajduje się informacja o użyciu przypadka: https://wsjp.pl/index.php?id_hasla=38673&id_znaczenia=4499712&l=21&ind=0

Poradnia

30.12.2021

Budowa zdania a znaczenie

Dzień dobry,
wczoraj, w wypowiedzi tekstowej, napisałem: "Nie pracujemy dla Was tylko dla pieniędzy". Celowo nie zastosowałem przecinka przed wyrazem, tylko, zdając sobie sprawę, że postawienie tego znaku interpunkcyjnego zmieniłoby sens zdania. Część odbiorców tekstu była zmieszana po przeczytaniu komunikatu. W związku z powyższym, proszę o odpowiedź na pytanie, czy wystosowana przeze mnie informacja do czytelników w oryginalnym brzemieniu oznacza, że realizuję aktywność zawodową, nie tylko z pobudek zarobkowych? Według mojej najlepszej wiedzy odpowiedź to: tak.
Bardzo proszę o pomoc w interpretacji.
Łączę pozdrowienia

Wydaje się, że większość odbiorców tego tekstu mogła zrozumieć to zdanie tak, jakby był w nim przecinek. To kwestia przyzwyczajenia do interpretowania tekstów w określony sposób. Przyznać jednak trzeba, że, tekst został skonstruowany niezbyt fortunnie, ponieważ wykorzystuje określony schemat składniowy, do którego jest przypisane pewne znaczenia, niemal w sposób automatyczny. Ze zdania może wynikać, że pracują Państwo "tylko dla pieniędzy". Naprawdę trzeba się dłużej zastanawiać, żeby to zdanie odczytać inaczej. Aby treść była rozumiana zgodnie z intencją nadawcy, wystarczyłoby zmienić pozycję "nie" w zdaniu, np.: Pracujemy dla Was nie tylko dla pieniędzy.

Poradnia

26.11.2021

Dostarczyć czego czy co?

Dzień dobry.
Oto zdanie z problematycznym zwrotem: "Biologia inżynieryjna dostarcza bardzo dobre odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób można wykorzystywać rośliny jako żywe materiały budowlane do zabezpieczania grobli i wałów przeciwpowodziowych." Dobre odpowiedzi czy dobrych odpowiedzi?
Będę wdzięczny za odpowiedź

Czasownik dostarczyć, w zależności od znaczenia, wymaga użycia dopełniacza (czego?) lub biernika (co?). Jeśli ma znaczenie 'być źródłem czegoś, dawać', tak jak w przytoczonym zdaniu, wówczas łączy się z rzeczownikiem i towarzyszącymi mu określeniami w dopełniaczu: „dostarcza bardzo dobrych odpowiedzi”.
Niemniej, wydawnictwa poprawnościowe wskazują, że przy podmiocie nieosobowym (biologia inżynieryjna) możliwe jest również użycie biernika: „dostarcza bardzo dobre odpowiedzi”. Zalecają również nienadużywanie słowa „dostarczać" i zastępowanie go bardziej odpowiednim „dawać”.

Poradnia

26.11.2021

Co oznacza skrót c.n.d.?

Jak poprawnie odczytywać skrót c.n.d. na końcu dowodu matematycznego. Ja odczytuję go jako "czego należało dowieść".
Zauważyłem, że wielu ludzi odczytuje go inaczej, jako "co należało dowieść". Która forma jest poprawna?

Podany skrót oznacza w matematyce koniec przeprowadzonego dowodu. Odczytuje się go zgodnie ze zwyczajem przyjętym w środowisku matematycznym, czyli "co należało dowieść".

Poradnia

19.11.2021

Konstrukcje porównawcze z niż i od

Szanowni Państwo,
mam pytanie dot. niniejsze struktury.
A/ Ale wolę to niż zapach róży.
B/ Ale wolę to od zapachu róży.
Czy obie struktury są poprawne? Jeśli tak, czy można używać niż i od odmiennie?
Dziękuję z góry.
Pozdrawiam

Oczywiście konstrukcje te mogą być używane wymiennie, obydwie są poprawne. Jednak istnieją między nimi pewne różnice znaczeniowe. Wielki słownik poprawnej polszczyzny podaje, że konstrukcja porównawcza z "niż" wskazuje na stopień nasilenia porównywanych cech, stanów, czynności. Natomiast konstrukcje z "od" nazywają tło porównania, element odniesienia dla porównywanej cechy, stanu. Różnice semantyczne obrazuje np. zdanie: "Bardziej mnie to boli niż dziwi", w którym możliwe jest użycie tylko przyimka "niż".

Poradnia

14.10.2021

Mezoregion gór świętokrzyskich

Szanowni Państwo,
jak poprawnie zapisać, „Kielce leżą w mezoregionie Gór Świętokrzyskich” czy „Kielce leżą w mezoregionie Górach Świętokrzyskich”? Kluczem jest, by w tym zdaniu użyć słowa
objaśniającego „mezoregion”, zważywszy na fakt, że Góry Świętokrzyskie jako mezoregion nijak się mają do Gór Świętokrzyskich jako gór, które przychodzą na myśl jako pierwsze
i zapewne jedyne.
Dziękuję za odpowiedź.

Wyraz mezoregion nie należy do słownictwa ogólnego, tak więc jego użycie w tekście niespecjalistycznym jest dyskusyjne. Trzeba bowiem postawić sobie pytanie, czy będzie przez odbiorcę, który nie ma wiedzy specjalistycznej z geografii fizycznej właściwie odebrane, czy będzie miało walor „objaśniający”, o którym Pan wspomina.
Aby odpowiedzieć na pytanie o poprawną budowę składniową, należałoby więc w pierwszej kolejności precyzyjnie określić znaczenie słowa mezoregion, jego typowy zakres użycia, połączenia z innymi wyrazami, które wskazują na składnię tego typu połączeń (pozwalają ją ustalić). Nie mamy wiedzy specjalistycznej, niemniej wydaje się, że mezoregion należy do grupy określeń typu megaregion, makroregion, region. A zatem można użyć konstrukcji: „Kielce leżą w mezoregionie Gór Świętokrzyskich", „Kielce leżą w obrębie mezoregionu Gór Świętokrzyskich". Konstrukcja „Kielce leżą w mezoregionie Górach Świętokrzyskich" nie jest gramatycznie poprawna.

Poradnia

13.10.2021

PGR, AGD - zapis a wymowa

Dzień dobry!

Po obejrzeniu filmu pt. "Wino truskawkowe" (reż. Dariusz Jabłoński) uprzejmie proszę o pomoc z dwoma problemami językowymi.

1. Czy literę "G" w słowach typu AGD, AGH lub PGR można wymawiać na dwa sposoby, tj. jako "ge" lub "gie"? Który z tych sposób jest lepszy? Od dzieciństwa używałam wyłącznie tej drugiej formy, ale teraz zauważyłam, że słowniki notują przymiotnik "pegeerowski", a nie "pegieerowski".

2. Jeden z bohaterów filmu mówi: "Nalejcie mi kroplę, bo przemarzłem. Na zimę będzie trzeba co z karoserią". Czy to drugie zdanie jest poprawne? Czy zamiast "co" nie powinno być tam "coś"? Jak sądzę, w domyśle jest tam czasownik "zrobić".

Odpowiedź na Pani pytania można zacząć od tego (pytanie 1), że literę g(G) w polskim alfabecie wymawiamy jako "gie", dlatego też skrótowce wymawia się jako np. agiede (AGD). Taka wymowa jest zgodna z normą wzorcową języka polskiego. Wymowę z "ge" trzeba by uznać za potoczną, niestaranną. Przymiotnik pegeerowski, także rzeczownik pegeer, słowniki notują w tej postaci, co jednak nie oznacza, że należy je wymawiać zgodnie z zapisem. Wielki słownik poprawnej polszczyzny (red. Andrzej Markowski) oraz Wielki słownik języka polskiego online (wsjp.pl) podają wymowę: pe-gie-erowski, pe-gie-er. Wymowę typu pe-ge-er uznaje się za błędną.
Film "Wino truskawkowe" wykorzystuje potoczną odmianę polszczyzny, w związku z tym konstrukcje językowe używane w dialogach mają taki właśnie charakter. Warto nadmienić, że obecnie w języku wyróżnia się dwa poziomy normy: wzorcową i użytkową (potoczną). W zależności od sytuacji mówienia, cech bohatera filmu pod względem funkcjonalnym poprawne mogą być różne formy językowe. W sytuacji oficjalnej, wzorcowej podane zdanie będzie oczywiście zbudowane inaczej.

Poradnia