Poradnia

Pytania i odpowiedzi

Azot wolnodziałający

11.10.2018

Azot wolnodziałający

Mam pytanie dotyczące pisowni wyrażeń typu "długodziałający", "szybkodziałający", "wolnodziałający". Opracowania zalecają pisownię rozdzielną: http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/dlugo-dzialajace-i-krotko-dzialajace;5515.html

Łączna jest dopuszczalna, gdy "wyrażenia wskazujące na trwałą, a nie doraźną właściwość obiektu". Moje pytanie dotyczy tego, czy szybko/wolnodziałający w wypadku np. nawozu to jego trwała czy doraźna cecha? W Internecie można się spotkać z różną pisownią (np. http://www.grower-solutions.pl/nawozy-szkolkarskie/16-multigro-18-6-184-25kg-otoczkowany-nawoz-wolnod zialajacy.html,
http://www.farma-malecki.pl/index.php?p1283,multicote-4m-15-7-15-2-25kg-haifa- otoczkowany-nawoz-wolnodzialajacy-coated-slow-acting-fertilizer mają pisownię łączną), ale jeszcze więcej przykładów można znaleźć na pisownię rozłączną, więc to o niczym nie świadczy. Ale w czasopismach naukowych, które przeszły przez etap redakcji językowej, z reguły mamy pisownię rozłączną.

Moim zdaniem, jeżeli jak w tym fragmencie: "azot (podstawowy składnik decydujący o wzroście) w dwóch formach, a mianowicie wolnodziałającej (wiązanej w glebie) oraz szybkodziałającej (słabiej wiązanej w glebie)" (za: http://www.fungichem.pl/azofoska-granulowana-3-kg.html) wolnodziałający ma znaczenie 'nawóz z azotem wiązanym w glebie', a szybkodziałający 'nawóz z azotem słabo wiązanym w glebie', można chyba mówić o scaleniu się składników wyrażenia i nowym terminie, a nie tylko o wyrażeniu przysłówek+imiesłów.

Jakie jest stanowisko Poradni w tej sprawie?

Odpowiedź Poradni językowej PWN, którą Pan przytacza (link), powinna wyjaśnić Pana wątpliwości. Jej autor odwołuje się przy tym do zasady pisowni zestawień typu "dziko rosnący", "lekko strawny" zamieszczonej w Nowym słowniku ortograficznym PWN. Z odpowiedzi wynika, że o sposobie pisowni decyduje doraźność bądź trwałość cechy, np. krótkowidzący (krótkowidz) zawsze "krótko" (blisko) widzi; wszystkowiedzący (mądry) zawsze wszystko wie; wysokozmineralizowana - woda mająca zawsze wysoki poziom minerałów; średnionasycona (woda) itd.
Trudno nam wypowiadać się na temat nawozów, czy sposób ich działania jest cechą trwałą czy doraźną, ponieważ nie znamy się na tym, a podane przez Pana wyjaśnienia niewiele nam tłumaczą.
Kolejna rzecz, w przywoływanej przez Pana wypowiedzi prof. Jana Grzeni zawarta jest informacja, że w wypadku wysokiej frekwencji i terminologizowania się przedstawionych połączeń, czyli powstania terminów o precyzyjnym znaczeniu, możliwa staje się pisownia łączna wyrazów (przysłówek+imiesłów). I w tym miejscu Pan, jako znawca tematu, musi odpowiedzieć na pytanie, na ile można potwierdzić łączenie się podanych dwuwyrazowych konstrukcji w jeden wyraz i ich funkcjonowanie jako terminu. Dobrym rozwiązaniem problemu jest sprawdzenie literatury specjalistycznej dotyczącej tego tematu i stosowanych w niej zapisów. Pobieżny jej przegląd na stronach books.google.pl wskazuje na stosowanie obydwu wariantów zapisu i tym samym ich dopuszczalność (poprawność, zasadność) w literaturze fachowej.
Strony internetowe podawane przez Pana jako poświadczające pisownię łączną, niestety, w większej części nie istnieją i w związku z tym trudno się nam do nich odnieść. Poza tym pisownia utrwalona na stronach internetowych nie zawsze jest wzorcowa i nie może być podstawą rozstrzygnięć ortograficznych.

Poradnia