Poradnia

Pytania i odpowiedzi

Spójniki aż i dopóki nie w zdaniu

14.04.2021

Spójniki aż i dopóki nie w zdaniu

Szanowni Państwo,
Która konstrukcja jest poprawna?
a) Będziesz siedzieć w kącie, aż nie przeprosisz
b) Będziesz siedzieć w kącie, aż przeprosisz
Do zadania pytania zainspirował mnie spór jutuberski: http://www.youtube.com/watch?v=EqIIFCWWxAg&t=13m54s



W rozstrzygnięciu tego problemu pomoże przytoczenie informacji zawartych w Wielkim słowniku języka polskiego. Słownik ten podaje takie oto znaczenie „aż”: `do czasu, gdy` (https://www.wsjp.pl). Innymi słowy, „aż” wskazuje, że dane zdarzenie, o którym mowa w zdaniu nadrzędnym kończy się wtedy, gdy nastąpi inne, o którym mówi zdanie podrzędne. Przełóżmy to na podane przez Panią zdanie - czynność w zdaniu nadrzędnym ("siedzieć”) zakończy się, gdy wystąpi druga czynność ("przeprosisz”). Konstrukcja ta nie wymaga przeczenia „nie”, tak więc poprawne będzie wypowiedzenie: Będziesz siedzieć w kącie, aż przeprosisz. Trzeba dodać, że Wielki słownik poprawnej polszczyzny uznaje konstrukcję "aż nie" za niepoprawną.
Przeczenie „nie” jest natomiast częścią konstrukcji z „dopóki” (""dopóki nie"), które oznacza w zasadzie to samo, co „aż”. Poprawne byłoby zatem zdanie: Będziesz siedzieć w kącie, dopóki nie przeprosisz.
Prawdopodobnie właśnie z powodu podobieństwa znaczeniowego przeczenie „nie” pojawia się też w zdaniach z „aż”.

Poradnia