Poradnia

Pytania i odpowiedzi

Wyrażenie "pisarki realistki". Z łącznikiem czy bez?

23.03.2019

Wyrażenie "pisarki realistki". Z łącznikiem czy bez?

Szanowna Poradnio, który z zapisów jest poprawny: pisarki-realistki czy pisarki realistki (kontekst: Dostrzegają wprawdzie pisarki-realistki klasowe uwarunkowania ludzkiego losu, jednak rozwiązanie sprzeczności społecznych postulują na drodze moralnego odrodzenia społeczeństwa)?

Reguły pisowni z łącznikiem ujmują zasady pisowni i interpunkcji zawarte między innymi w słownikach ortograficznych PWN. Przytaczamy je poniżej z odpowiednimi numerami za Zasadami pisowni i interpunkcji (red. Edward Polański):
51.Pisownia z łącznikiem dwuczłonowych rzeczowników typu laska-parasol, ława-stół, pralka-suszarka, kupno-sprzedaż, cud-dziewczyna.
51.1. Z łącznikiem pisze się zestawienia rzeczownikowe o członach równorzędnych, które oznaczają równoważne cechy lub funkcje osoby lub przedmiotu, np. fryzjerka-kosmetyczka to osoba wykonująca równocześnie dwa zawody wyznaczone członami zestawienia, laska-parasol to przyrząd pełniący równorzędnie funkcje laski i parasola.
51.2. W rzeczownikach złożonych z dwóch różnych członów znaczeniowo nierównorzędnych piszemy wyjątkowo łącznik wtedy, gdy kolejność tych członów została przestawiona, np. herod-baba, cud-dziewczyna, czar-ziele, cud-dieta. Coraz więcej takich konstrukcji pojawia się w polszczyźnie pod wpływem języka angielskiego. Ich pisownia jest niejednolita, dlatego każdy przykład należy traktować indywidualnie i sprawdzać w słowniku.
25. Pisownia zestawień typu artysta malarz, lekarz chirurg, zamachowiec samobójca, pies przewodnik, ryba piła, samochód pułapka, statek cysterna.
Tego typu zestawienia mają pisownię rozdzielną. Człon drugi zestawienia pełni funkcję określenia członu pierwszego, np. artysta grafik to artysta tworzący przede wszystkim grafiki, inżynier górnik to inżynier ze specjalnością górniczą. Stosunek tych członów względem siebie jest znaczeniowo nierównorzędny. Należą tu również takie przykłady zestawień, jak: człowiek encyklopedia, filmowiec dokumentalista, kasza manna, kobieta inżynier, kobieta wampir, kołnierzyk golf, ludzie nietoperze, ludzie strusie, miasto ogród, pilot oblatywacz, poseł sprawozdawca.
Istnieją ponadto zestawienia zawierające nazwiska, typu Małysz skoczek, Grabowski aktor. Konstrukcje tego typu nie występują w polszczyźnie zbyt często, niemniej jednak się zdarzają, np. Małysz kierowca rajdowy cieszy się wśród kibiców nie mniejszą popularnością niż Małysz skoczek narciarski. Wolę Grabowskiego aktora niż Grabowskiego piosenkarza.

Z zasad pisowni wynika więc jednoznacznie, że połączenie, które Pan podaje jest nierównorzędne (człon drugi dookreśla człon pierwszy, wskazuje na pewna kategorię pisarek), a zatem powinien mieć postać: pisarka realistka. Z łącznikiem trzeba by zapisać połączenia: pisarka-aktorka, pisarka-podróżniczka itp.

Poradnia