Do poprawnego działania, ta strona korzysta z plików cookies.
Dowiedz się więcejPoradnia
Pytania i odpowiedzi
NFZ, ONZ, PIS - o odmianie skrótowców
22.03.2021
NFZ, ONZ, PIS - o odmianie skrótowców
Dzień dobry!
Słyszałam, że bardziej eleganckie jest mówienie o skrótowcach z perspektywy tego, jakiego rodzaju jest rdzeń skrótowca, a mniej eleganckie jest mówienie o nich tak, jakby zawsze były rodzaju nijakiego.
Przykład 1: Lepiej powiedzieć ten NFZ (bo ten fundusz) niż to NFZ.
Przykład 2: Lepiej powiedzieć ta CIA (bo ta agencja) niż to CIA.
Przykład 3: Mówimy to FBI (bo to biuro).
Jak zatem powiedzieć o PiS (Prawo i Sprawiedliwość - w domyśle partia polityczna)?
Słyszy się "PiS poszło za daleko", co sugeruje, że rodzajnik jest dziedziczony z pierwszego członu (to Prawo). Słyszy się "Ale ten PiS jest zły", co sugeruje, że komuś skrótowiec ten brzmi męsko. Wg mnie powinno się mówić te PiS, ponieważ jest tam liczba mnoga (to prawo oraz ta sprawiedliwość - niemęskoosobowy) albo ta PiS, ponieważ chodzi o partię polityczną (rodzaj żeński)
Rzeczywiście staranniejsze jest uwzględnienie rodzaju gramatycznego głównego członu skrótowca, np. Jak dotąd ONZ nie angażowała się we wszystkie konflikty międzynarodowe. Rodzaj gramatyczny głównego członu (Organizacja) decyduje o formach fleksyjnych wyrazów łączących się z ONZ (angażowała). Drugi sposób, mniej staranny, polega na wykorzystaniu rodzaju gramatycznego skrótowca (ONZ – rodzaj męski), np. Jak dotąd ONZ nie angażował się we wszystkie konflikty międzynarodowe. Na rodzaj męski wskazuje końcowa litera skrótowca, która jest zapisem spółgłoski. Skrótowce rodzaju żeńskiego kończą się najczęściej literą a, natomiast rodzaju niejakiego - o.
Warto więc podkreślić, że skrótowce mogą mieć różne rodzaje gramatyczne, nie tylko rodzaj nijaki. W podanych przez Panią przykładach rodzaj nie został poprawnie ustalony. W przykładzie 1. na rodzaj męski wskazuje zarówno rodzaj głównego członu - Fundusz (rodzaj męski), jak i zakończenie skrótowca literą spółgłoski.
W wypadku skrótowca PiS mamy dwie możliwości jego poprawnego użycia w zdaniu. Pierwsza to przyjęcie rodzaju męskiego dla zapisu PiS, który kończy się na literę spółgłoski, np. PiS wprowadził zmiany w podatkach. Druga, staranniejsza, to uwzględnienie struktury skrótowca, w której członem głównym jest pierwszy wyraz Prawo (rodzaj nijaki). To właśnie ten człon decyduje o kształcie związków zdaniowych, np. PiS wprowadziło zmiany w podatkach.
Poradnia