Poradnia

Pytania i odpowiedzi

kategoria: Odmiana

27.10.2019

Suska, Suskiej czy Susce? Jak wybrać poprawny wzór odmiany nazwiska?

Dzień dobry! Czy mogłabym uzyskać odpowiedź, w jaki sposób należy odmienić prawidłowo nazwisko Suska (nazwisko męża brzmi Suski). W akcie notarialnym od notariusza nazwisko jest odmienione następująco: Susce, Suskiej, Suski.

Jeśli nazwisko kobiety kończy się w mianowniku na -a (Suska), a to samo nazwisko mężczyzny na -i (Suski), to te formy wskazują na odmianę przymiotnikową. Poprawny jest zatem następujący wzór odmiany nazwiska kobiety: (mianownik) Suska, (dopełniacz) Suskiej, (celownik) Suskiej, (biernik) Suską, (narzędnik) Suską, (miejscownik) Suskiej.
Formy Susce, Suski są typowe dla odmiany rzeczownikowej. O takim typie odmiany nazwiska Suska można byłoby mówić tylko wtedy, gdyby mężczyzna używał tej samej formy nazwiska, a więc np.: Anna Suska, Adam Suska. W takiej sytuacji nazwisko odmieniałoby się analogicznie, jak rzeczownik pospolity (np. deska): (mianownik) Anna, Adam Suska, (dopełniacz) Anny, Adama Suski, (celownik) Annie, Adamowi Susce, (biernik) Annę, Adama Suskę, (narzędnik) Anną, Adamem Suską, (miejscownik) Annie, Adamie Susce.
Powyższe uwagi mogą pomóc w ustaleniu poprawnej odmiany także innych nazwisk kobiet zakończonych na -ska: jeśli to samo nazwisko mężczyzny kończy się na -i, to odmieniamy je przymiotnikowo, jeśli zachowuje tę samą formę dla kobiety i mężczyzny - rzeczownikowo.

Poradnia

09.10.2019

Przysucha. Jestem z Przysuchy

Witam, nurtuje mnie odmiana nazwy pewnej miejscowości. Przysucha to miasto w województwie mazowieckim, w powiecie przysuskim. Mieszkańcy mówią "jestem z Przysuchy", niektórzy mówią jednak "z Przysuchej". Czy forma "z Przysuchej" jest zatem poprawna?

Poprawna forma dopełniacza nazwy miejscowej Przysucha ma postać "z Przysuchy", a cała konstrukcja - "jestem z Przysuchy". Jak można wywnioskować, mieszkańcy mają rację. Wyrażenie przyimkowe "z Przysuchej" jest niepoprawne.

Poradnia

07.10.2019

Czy w pismach urzędowych można odmieniać nazwy?

Dzień dobry. Mam pytanie, czy w pismach urzędowych np. oświadczeniu klienta powinno się pisać: "zarejestrowanego pod numerem KRS w VIII Wydziale Gospodarczym Krajowego Rejestru Sądowego" czy "zarejestrowanego pod numerem KRS w VIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego" ?

Nie ma żadnego powodu, żeby nie odmieniać wyrażenia występującego po przyimku "w", który narzuca formę określonego przypadka gramatycznego, w tym zdaniu miejscownika. Tak więc poprawny jest zapis: "zarejestrowanego pod numerem KRS w VIII Wydziale Gospodarczym Krajowego Rejestru Sądowego".
Jeśli zależy Pani na zachowaniu formy mianownika, to może Pani przyimek zastąpić przecinkiem: "zarejestrowanego pod numerem KRS, VIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego".

Poradnia

06.10.2019

Nazwiska w zaproszeniach na ślub

Dzień dobry. Mam problem z odmianą nazwisk na zaproszeniach ślubnych. Ile ludzi tyle opinii.
Proszę o poradę. Oto nazwiska: Martyna, Jarosław Drużba, Monika, Maciej Tabor, Iwona, Mariusz Król, Hanna, Stanisław Cieślik. Chodzi o odmianę do tekstu "mają zaszczyt zaprosić Szanownych Państwa" czy poprawną formą będzie Martynę i Jarosława Drużbów? I analogicznie pozostałe nazwiska tak samo? Proszę o pomoc.

W języku polskim większość nazwisk można odmieniać. Zaproponowana przez Panią odmiana jest jak najbardziej właściwa. W tekście zaproszeń nazwiska powinny mieć postać biernika liczby mnogiej lub pojedynczej, czyli: Martynę i Jarosława Drużbów, Monikę i Macieja Taborów, Iwonę i Mariusza Królów, Hannę i Stanisława Cieślików lub Justynę Nowak, Ireneusza Nowaka.

Poradnia

28.06.2019

Nazwisko Turno również odmieniamy

Szanowni Państwo, chciałbym prosić o utwierdzenie mnie w moim przekonaniu (albo wyprowadzenie z błędu) w związku z odmianą nazwisk. Przygotowując publikację naukową postanowiłem skorzystać z pracy innego autora, który ma na nazwisko "Turno". Aby nie podawać szczegółowych danych, załóżmy, iż nazywa się Jan Turno. W mojej publikacji zawarłem fragment "Zdaniem J. Turny [...]" oraz - oczywiście - opatrzyłem ów fragment przypisem "Zob. J. Turno, ...". Taka odmiana była w moim odczuciu poprawna. Stosując taką odmianę, opierałem się na odmianie podobnych nazwisk (również kończących się na -o), np. M. Zbigniew Ziobro, D. Zbigniewa Ziobry. W recenzji mojej pracy znalazła się uwaga, że nazwiska owego autora nie odmieniamy, powinienem poprawić ten fragment, nie odmieniając nazwiska "Turno". Proszę o wyjaśnienie: rację ma recenzent, czy ja? Z góry dziękuję!

Szanowny Panie,
w języku polskim nazwiska odmieniają się, stosowanie form nieodmiennych jest rażącym błędem. Nie znajdujemy żadnych czynników, które mogłyby ograniczać odmianę nazwy własnej Turno. Nazwisko Turno, podobnie jak Michno, Sidło itp., ma następujący wzorzec odmiany:
Turno (mian.), Turny (dop.), Turnie (cel.), Turnę (biernik), Turną (narz.), o Turnie (msc.).

Poradnia

18.06.2019

Czy można odmieniać nazwisko Szpryngel?

Chciałam zapytać o etymologię nazwiska Szpryngel oraz, czy to nazwisko się odmienia?

W języku polskim nazwiska powinny być odmieniane, o ile to możliwe. Nazwisko Szpryngel odmienia się według wzoru odmiany rzeczowników męskich, o ile jest nazwiskiem mężczyzny. Problem może stanowić jedynie zachowanie "e", które występuje w nazwisku. W wypadku takiego nazwiska jak Szpryngel (zakończonego na -el) mogą być poprawne dwie formy odmiany, jako że nazwisko jest pochodzenia obcego i może nie być w pełni zaadaptowane do systemu języka polskiego: dopełniacz: Szpryngela lub Szpryngla, celownik: Szpryngelowi lub Szprynglowi.
W wypadku nazwisk trzeba również wziąć pod uwagę zwyczaj ich odmieniania przyjęty w rodzinie jego nosicieli. Dobrze jest uznać ich wolę, o ile nie łamie ona zasad poprawności językowej - chodzi oczywiście o zachowanie (lub nie) głoski "e" w nazwisku.
O podobnym nazwisko i jego odmianie pisałyśmy już wcześniej: http://www.poradniajezykowa.ajd.czest.pl/post/sztudrowie-czy-sztuderowie.
Przykro nam, ale nie zajmujemy się etymologią nazwisk, możemy jedynie polecić książki Kazimierza Rymuta na temat nazwisk.

Poradnia

03.04.2019

Czy odmieniać nazwisko Balina?

1) Witam. Bardzo proszę o pomoc w odmianie nazwiska Balina - dyplom dla Hanny Balina czy Hanny Baliny. Użytkownik nazwiska twierdzi, że jego nazwisko się nie odmienia, osoba wypisująca dyplom przeciwnie. Podobne stanowisko zajmuje użytkownik nazwiska Wenderlich (mężczyzna). Dziękuję za pomoc.
2) Nazwisko Washington jest rzeczownikiem własnym czy pospolitym?

1) Rację ma osoba wypisująca dyplomy. Zgodnie z zasadami odmiany nazwisk żeńskich zakończonych na samogłoskę -a nazwisko żeńskie Balina odmienia się jak rzeczownik rodzaju żeńskiego zakończony w mianowniku liczby pojedynczej na -a (np. malina) i ma w dopełniaczu postać Baliny. Zatem na dyplomie powinien znaleźć się zapis o postaci "dla Hanny Baliny".
Odmienne jest również męskie nazwisko Wenderlich. Odmienia się jak analogiczny rzeczownik rodzaju męskiego, zakończony na -ch np. mnich. Zatem na dyplomie można zapisać formę: "dla ....... Wenderlicha".
Zdarza się (i to często), że nosiciele nazwisk są przekonani o nieodmienności nazwiska. Tymczasem zasady poprawności językowej są jednoznaczne: nazwiska odmieniamy, w przeciwnym razie popełniamy rażący błąd - może warto przytoczyć taki argument w dyskusji z nieprzekonanymi. Wspomnianą zasadę ogólną oraz zasady szczegółowe zawiera między innymi "Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN" pod redakcją Andrzeja Markowskiego.
2) Wszystkie nazwiska, a także imiona, są nazwami własnymi. Również nazwisko Washington. Nazwa własna wskazuje daną osobę, obiekt, miejsce i odróżnia od innych (Malinowski, Marta, Wawel, Gdańsk).

Poradnia